Anne-babalığın ilk yılları sizi mutlu eden küçük detaylarla doludur. Önce bebeğinizin dişsiz ilk gülümsemesi gelir. Sonra emeklemesiyle, yürümesiyle, anlamlı anlamsız ağzından çıkan kelimelerle sizi mutluluktan havalara uçurur. Bir anne, Brown Üniversitesi’nden Doç. Dr. Dima Amso’ya şöyle içini dökmüş;
“Aniden ölsem kızım beni ve yaşadığımız bu harika yılları hiçbir zaman hatırlamayacak, çok üzücü değil mi?”
Bu doğru, hiçbirimiz çocukluğumuzun ilk yıllarından pek bir şey hatırlamayız. Peki çocukların ne zamandan itibaren uzun süreli anıları olmaya başlar? Çocuklarda hafıza nasıl gelişir?
Brown Üniversitesi’nden Doç. Dr. Dima Amso cevaplıyor;
Bellek çeşitleri ve çocuklarda hafıza
Beynimizde işlediğimiz farklı bellek çeşitleri vardır. Örnek olarak ben bunları yazarken parmaklarımın nasıl hareket edeceğini bildiği bir motor bellek formu olan işlemsel belleğimi kullanıyorum. Buna karşın, bildirimsel bellekler anlamsal ve eylemsel diyebileceğimiz iki çeşit çağrışımı yapabilmemizi sağlar. Anlamsal bellek örnek olarak “çimenler yeşil renklidir” gibi genel gerçekleri hatırlamamızı sağlarken eylemsel bellek ise “çimen kokusunu çok sevmemiz” gibi kişisel tecrübelerimiz yada hissettiklerimizi hatırlamanızı sağlar. Çocukluk hatıralarımızla en çok alakalı olan tür eylemsel bellektir.
Uzun süreli bellek nasıl çalışır?
Eylemsel belleğimizde bir anı saklayabilmek ve daha sonra bunu hatırlayabilmemiz için yaşadığımız olayın ne zaman, nerede gerçekleştiği, orada başka kimlerin olduğu, nasıl hissettiğimiz gibi detayların birbirleriyle ilişkilendirilmesi gerekir. Bu işlemler için beynin orta temporal lobları kullanılır. Bunlardan hipokampus, alın ve yan kafa kortekslerinin bölümleri, hafıza oluşumunda çok önemlidir. Beyin üzerinde yapılan görüntüleme çalışmaları sıklıkla, anılarımızı beynimizde kodlayan ve kaydeden bölgenin, yaptığımız zihinsel zaman yolculuklarında o anıyı hatırladığımızda da aktif olduğunu gösteriyor.
Bulunan bazı kanıtlar küçük çocukların eylemsel belleklerinde sakladıkları çocukluk anıları olduğunu ama bunları daha sonra kaybettiğini gösteriyor. Örnek olarak altı yaşındaki bir çocuk ilk doğum günündeki olayları hatırlayabilir. Ancak ergenlikle beraber büyük ihtimalle bu anıları unutur. Yani, küçük çocukların da bizim gibi uzun süreli bellekleri var, ancak belli bir yaşta beyin gelişiminin bir döneminde bu kısım silinir.
Çocukluğun sonraki dönemlerinde kaydedilen anılar uzun yıllar bizimle kalır çünkü bu dönemdeki genç beynimizin özellikle hipokampus ve frontoparyetal bölgeleri çok gelişir. Bu gelişimle olayları ilişkilendirmek, kaydetmek ve geri hatırlayabilmek gibi yeteneklerimiz güçlenir.
Çocukluk anıları tamamen siliniyor mu?
Yine de çocuğunun beraber geçirdikleri o güzel ilk yıllarındaki anıları hiç hatırlayamayacak olmasından endişelenen anne babalar için iyi bir haber de var. Hafıza, aslında yaşanılan deneyimler için kullanılan bir birim olarak düşünebilir ve her deneyim beyni anlamlı biçimde şekillendirir. Yani hafızamızda sakladığımız anıları unutabiliriz. Ancak bu anılar bizim kişiliğimizin bir parçası olur ve bizde bıraktığı etkiler asla yok olmaz, aksine çok önemlidir. Örneğin bebeklerin 2 yaşına kadar anne-baba ile yüz yüze geçirdikleri vakit, gelecekteki kendine güvenlerinin gelişmesinde çok önemlidir.
Yani bir annenin bebeğiyle geçirdiği ilk aylar, ilk yıllar, çocuk asla hatırlamayacak da olsa onun kişiliğini şekillendirir. Ve her anne, çocuğunun bir parçası haline gelir 🙂
Kaynak:
When Do Children Start Making Long-Term Memories?
https://www.scientificamerican.com/article/when-do-children-start-making-long-term-memories/
Yorum yap