Paraben Zararlı mı? Parabenin Zararları ve Kanser ile Bağlantısı

parabenler ve kanser

Alışveriş yaparken bazı ürünlerin üzerinde “Paraben İçermez” gibi ibareler dikkatinizi çekmiş olabilir. Peki nedir bu parabenler ve sağlık üzerinde ne etkileri vardır?

paraben1Bebek kremleri, nemlendiriciler, traş losyonları gibi birçok kişisel bakım ürünün içeriğinde katkı maddesi olarak parabenlere rastlayabilirsiniz; en sık kullanılan parabenler metilparaben (E218), etilparaben (E214), propilparaben (E216) ve bütilparabendir.

Parabenler, para-hidroksibenzoik asidin esterleridir ve “paraben” ismini buradan alırlar. Bu bileşikler, bakteri ve mantar oluşumunu önledikleri için yirminci yüzyılın başlarından beri birçok kozmetik ürün, ilaç ve hazır gıdada, raf ömrünü uzatma amacıyla yaygın biçimde kullanılmaktadırlar.

Parabenler genelde sentezlenerek üretilse de, bazı bitkilerde doğal olarak da bulunabilirler. Örneğin yabanmersininde, havuçta, çilekte ve zeytinde küflenmeye karşı koruyucu olarak eser miktarlarda metilparaben bulunur. Ama bu metilparaben hem eser miktardadır, hem de ağızdan alınmasıyla deriden alınmasının etkileri çok farklıdır, bu nedenle paraben içermeyen ürünler tercih etmekte fayda var.


Parabenler ve Meme Kanseri

Paraben içeren ürünlerin sağlığa zararlı olabileceği tartışmaları, özellikle 2004’te İngiltere’de Dr. Philippa Darbre tarafından yayınlanan makale sonrasında gündeme gelmiştir. Bu makalede, 20 hastadan toplanan meme kanseri tümörü dokularında ortalama 20 ng/g paraben biriktiği saptanmış, en çok biriken parabenin de metilparaben olduğu tespit edilmiştir. Fakat bu araştırma, tümör dokularını sağlıklı dokularla kıyaslamadığı için yetersizdir. Parabenlerle kanser arasındaki ilişkinin anlaşılabilmesi için daha kapsamlı çalışmalara gerek vardır.

paraben3Yine aynı araştırmacı ve ekibi tarafından 2012 senesinde yayınlanan makale ise daha ilginçtir. Vücudumuzda, kas dokusu, bağ doku, sinir dokusu ve epitel doku olmak üzere dört çeşit doku vardır. Bu dokulardaki hücreler, dolaşımımızda gezen kan ve bağışıklık hücrelerinin aksine birbirleri ile temas halinde veya bir bazal membrana yapışık şekilde büyürler. Eğer epitel bir dokuda oluşan kanser hücrelerinin geçirdikleri mutasyonlar sonucunda bu birbirlerine veya bir yüzeye yapışık olarak büyüme gereksinimleri ortadan kalkarsa, ait oldukları dokudan ayrılıp dolaşım sistemine geçerek vücudun başka yerlerine yayılabilme özelliği kazanırlar. Kanserin bu şekilde vücudun başka yerlerine yayılmasına metastaz denir. Sağlıklı meme epiteli hücrelerinin, laboratuarlarda hücre kültüründe büyütüldükleri zaman da büyümek için bir yüzeye yapışık olma gereksinimleri vardır; eğer bu özelliklerinden kurtularak, kan benzeri bir sıvının içinde asılı bir halde büyüme özelliği kazanırlarsa, bu o hücrelerin metastaza neden olabilecek değişimler geçirdiğine işarettir.

paraben2Dr. Darbre tarafından 2012’de yayınlanan makalede ilginç olan şudur; meme kanseri olmayan, ve yalnızca iyi huylu kistleri olan bir hastadan alınan hücreler, kültürde büyütülürken ortamlarına parabenlerin verilmesi, hücrelerin bir yüzeye bağlı büyüme ihtiyaçlarını ortadan kaldırmış, ve sıvıda asılı büyüme özelliği kazanmalarına neden olmuştur. Bu, parabenlerin insan vücudunda olan tümörlerin yayılmasına neden olabileceği tartışmasına neden olmuştur. Bu deneylerde kullanılan paraben konsantrasyonlarının gerçekçi olup olmadığı konusunda da yazarlar, meme kanseri hastalarının tümörlerinde gözlemlenen konsantrasyonları kullandıklarını açıklamışlardır.

Kadınları etkileyen birçok kanserde östrojen hormonu önemli rol oynamaktadır çünkü bu hormonun fazlalığı veya normalden uzun süre vücutta etkisini göstermesi (mesela menepoza geç girilmesi) bazı hücrelerin anormal büyümelerine ve bölünmelerine neden olabilir, ve bu da kansere neden olabilir. Parabenlerin de vücutta östrojen hormonu benzeri etkileri olduğu bilinmektedir, fakat bu etkisi östrojen hormonunun kendisine kıyasla çok daha azdır. Özellikle ağızdan alındıklarında metabolize edilirler ve ester gruplarını kaybederek aktivitelerini yitirirler, ve büyük kısmı da vücuttan atılır.

Parabenler ve Cildiniz

2006 yılında Japonyada yapılan bir araştırma ise, metilparabenin UV ışınlarına maruz kalındığında deri hücrelerinde oluşabilen hasarları arttırdığını göstermektedir. Araştırmaya göre metilparaben, UV ışınları tarafından oluşan oksidatif stres, DNA hasarı ve hücre ölümünü arttırmaktadır. Bu da, metilparaben içeren bir krem sürdükten sonra güneşe çıkmanın cilt lekelerine, yaşlanmaya ve hatta bu DNA hasarı birikirse, cilt kanserine bile neden olabileceği anlamına gelebilir.

En İyisi Doğallık

Parabenler ile kanser arasındaki ilişki çok net olmasa da, birçok marka ürünlerinden parabenleri çıkardı. Fakat yine de ürünün raf ömrünü uzatmak için çeşitli koruyucular kullanmak zorundalar, ve malesef bu koruyucuların da parabenler gibi veya çok daha kötü yan etkileri ortaya çıkabilir, bu nedenle en iyisi doğallık. Piyasadaki paraben gibi kimyasallar içeren nemlendirici veya güneş kremi gibi birçok ürünün yerine Hindistan cevizi yağı gibi doğal alternatifler kullanabilirsiniz (bakınız: Doğal Yaşamın Vazgeçilmezi Hindistan cevizi Yağının Kullanım Alanları).

Bebek ürünlerinde de parabenler yaygın

Bebek ürünlerinde de parabenler hala yaygın malesef, en son Nivea’nın bebek güneş kreminin içindekilerde de görmüştüm. Bu sebeplerden ben bebeğimin ıslak mendillerini, pişik kremini ve güneş kremini kendim hazırlıyorum, bebek şampuanı değil doğal sabun, bebek yağı değil Hindistan cevizi yağı, bebek pudrası değil buğday nişastası kullanıyorum. Paraben içeren demir ilaçları yerine de demir döküm tava kullanıyorum.

Umarım bu bilgiler sizin aile sağlığınız için de faydalı olur.

Sağlıklı günler!

Kaynaklar:

Mark Kirchhof, MD. The Health Controversies of Parabens.
Khanna S, Darbre PD. Parabens enable suspension growth of MCF-10A immortalized, non-transformed human breast epithelial cells.J Appl Toxicol. 2013 May;33(5):378-82. doi: 10.1002/jat.2753. Epub 2012 Jun 29.
Darbre PD. Concentrations of parabens in human breast tumours. J Appl Toxicol. 2004 Jan-Feb;24(1):5-13.
Handa O. Methylparaben potentiates UV-induced damage of skin keratinocytes. Toxicology. 2006 Oct.
“Paraben.” Wikipedia, The Free Encyclopedia.
http://www.fda.gov/cosmetics/productandingredientsafety/selectedcosmeticingredients/ucm128042.htm
http://www.cnnturk.com/2011/saglik/05/28/saglik.bakanligindan.paraben.aciklamasi/618212.0/index.html
http://forum.gidagundemi.com/parabenler-t20647.html

Yorumlar

Yorum yap

error: İçerik kopya korumalıdır!
/* ]]> */